Economische groei: Een krom streven

Een land doet het beter naarmate de economische groei hoger is, zo wordt altijd beweerd. Maar ik zie dat weleens als een soort rattenrace die lijkt op het verlangen om een grotere auto te hebben dan de buurman. Het blijkt dat de economische groei bepaald wordt door de procentuele groei van ofwel het bruto nationaal product (BNP) of het bruto binnenlands product (BBP).

Vage kreet. Het is natuurlijk van de zotte dat een politicus de keuze heeft uit twee manieren om zijn standpunten goed te doen klinken. Het BBP wordt beter gevonden als definitie dan het BNP, maar niemand kan een politicus aanvallen als die de andere gebruikt omdat die beter uitkomt. Het BNP gaat over het totale inkomen van de mensen die in een land wonen. Daar zitten buitenlanders bij die toevallig in ons land werken, dus het geeft geen goede maat van wat er bijvoorbeeld aan Nederlandse belastinginkomsten zijn. Het BBP daarentegen, gaat over hetgeen er geproduceerd is door het Nederlandse bedrijfsleven. Maar ook daar zijn weer allerlei varianten in te maken. En er is de truc van privatisering, die het BBP verhoogt zonder dat er daadwerkelijk iets verandert. Leuk cijferspeelgoed voor politici, maar niet voor mensen die interesse hebben in de waarheid.

Onpersoonlijk. Een probleem met al deze definities is dat het niet gaat per hoofd van de bevolking. Als er maar genoeg Nederlanders bij komen dan zou er een economische groei zijn terwijl mensen misschien wel minder verdienen. Een groeiende economie is in het voordeel van de overheid (belastingen!) en het geeft ook aan hoe groot de afzetmarkt voor bedrijven is, maar het is niet het belang de individuele Nederlander. Iemand die spreekt over economische groei heeft dus niet het belang van de bevolking voor ogen. Ook milieutechnisch is het niet goed om te streven naar een groeiende bevolking.

Goed plus kwaad. Cijfers die kijken naar lonen of omzet in een land maken geen onderscheid in omzet ten goede of ten kwade. Bijvoorbeeld de kosten voor het ruimen van asbest- of naftaschepen, die brengen flink wat werkgelegenheid met zich mee. Het is wrang dat dit allemaal meetelt in wat we economische groei noemen. Verdorie, wat voelde ik me betrapt op onwetendheid toen een ecologisch gemotiveerd boek me hier op wees! Het onderscheid tussen prettige en minder prettige zaken werkt alleen als het zwartwit vastligt, maar dat is wel lastig -- want wat is goed en wat is kwaad? De huidige definitie van economische groei is misschien niet scherper te maken, maar het is wat mij betreft niet iets om automatisch naar te streven, zonder te kijken waar het over gaat.

GroenRechts. Zou er een liberaal-groene partij kunnen zijn? Waarschijnlijk wel. De tegenstelling tussen rechts (meer economische groei) en groen (meer aandacht voor het milieu) lijken te verzachten als je het streven naar economische groei vervangt door een groei van persoonlijk welzijn. De uitdaging aan economen is nu om daar een bruikbare definitie voor te maken!