Recht op Werk Recht op WerkIn Nederland regelen we bijna alles met geld. Subsidies dienen om initiatieven in een bepaalde richting uit te lokken. Wie ontslagen wordt heeft recht op een uitkering. Maar geld alleen maakt niet gelukkig!
| posted on Tue, 18 Apr 2006, 08:23 | weblog | rss | spin-off | comments |
Translate to English
Wie werkt bij een baas maar ontslagen wordt, die heeft recht op een uitkering. Wie echter het risico neemt om een eigen bedrijf te beginnen heeft daar geen recht op, wat vreemd genoeg ontmoedigt. En dat terwijl het voeren van een eigen bedrijf door economen juist gunstig wordt gevonden, dus iets wat je als land zou moeten aanmoedigen!
Uitkeringen zijn omgeven door een sfeer van regels, en dat is om misbruik te voorkomen. Er zijn nu eenmaal altijd mensen die liever de hand ophouden en daar magischerwijs geld in zien verschijnen dan dat ze er voor werken. Sociaal is het wenselijk om steun te bieden aan mensen die geen werk vinden, maar eigenlijk is dat slecht voor een land, want het verspilt werkkracht die het land beter kan doen presteren. Bovendien plaatst een uitkering mensen in een sociaal isolement dat ook zelden goede uitwerking heeft.
In plaats van recht op een uitkering lijkt het ons daarom beter om iedereen recht op betaald werk te bieden. Bij voorkeur gaat het daarbij om productief werk, want het is niet zo nuttig om er bezigheidstherapie van te maken. Er zijn vermoedelijk genoeg plaatsen waar sociaal nuttig werk kan worden ingericht als het geen extra kosten met zich meebrengt dan het huidige uitkeringsstelsel.
Als iedereen die wil werken ook inderdaad werkt, of het nou voor werkgevers is of in 'sociaal werk', dan functioneert een land optimaal. De werkloosheid is nul, en in plaats van subsidies in geld kan de overheid betaald personeel doneren om initiatieven te helpen ontplooien.
Iemand die kan kiezen tussen werken bij een baas en werken in dergelijk 'sociaal werk' die komt minder in de verleiding tot misbruik van een sociaal stelsel dan iemand die kan kiezen tussen een uitkering en werk. Dat betekent dat de regelgeving rond sociale werkplekken veel soepeler kan zijn dan nu rond uitkeringen. Er zijn dus minder procedures nodig, en minder wachttijd.
Het is belangrijk dat een redelijk ruim aanbod van banen geboden wordt. Bijvoorbeeld in projecten van bijvoorbeeld een jaar. De aankomende sociale werker kan vrij kiezen uit dit aanbod, want als iets een intiatief vooruit helpt dan is het een gemotiveerde werkkracht.
Wie niet wil werken is daar vrij in. Bijvoorbeeld iemand die ervoor kiest om het huishouden te doen en geen baan te nemen die kan dat doen. En wie in deeltijd krijgt deelloon. De werkloosheidsuitkering verdwijnt, maar voor chronisch zieken blijft natuurlijk wel een alternatief bestaan.
Het fraaie aan dit principe is dat je nooit meer hoeft te vrezen voor je baan. De huidige wetgeving rond ontslag is ingesteld om te voorkomen dat een werkgever op die vrees inspeelt en onredelijke dingen van de werknemer verlangt. Op het moment dat een werknemer niet hoeft te vrezen voor zijn baan verliest de werkgever een flink stuk van die macht. De wetgeving waarmee die machtspositie momenteel aan banden gelegd kan worden kan flink versimpeld worden als die ongelijkheid verdwijnt. De werknemer kan altijd overschakelen als hij het niet meer ziet zitten bij een baas, en dus laat hij zich niet onderdrukken.
Werkgevers die een bedrijf proberen op te zitten maar daarin niet slagen, kunnen op elk moment besluiten te stoppen en over te schakelen op sociaal werk of werk in andermans bedrijf. Iemand die overweegt een eigen bedrijf op te zetten, kan dat in deeltijd doen naast sociaal werk. Als dat een vorm van sociaal werk is die soepel is in de werktijden of die het gemakkelijk maakt om het aantal uren per week bij te stellen, dan biedt dat een hele fijne basis voor de aspirant ondernemer. In zo'n klimaat ligt het voor de hand dat meer ondernemersschap ontstaat in Nederland.
Doordat werknemers minder zwaar aan ontslag kunnen tillen, kunnen werkgevers daar ook minder zwaar aan tillen. De arbeidsmarkt in Nederland heeft wat dat betreft namelijk echte problemen. Het is zo moeilijk en duur om iemand te ontslaan dat sommige werkgevers terughoudend zijn met het aanbieden van banen. Wat in de praktijk wordt gedaan is zo af en toe reorganiseren, want daarbij mag het personeelsbestand wel worden opgeschoond. Bij dergelijke massale onstlagrondes wordt alleen langdurige onzekerheid gekweekt, wat de werksfeer en de productiviteit niet ten goede komt. Het is nuttig om de spanning van een werkrelatie af te nemen, zodat die vrij soepel ontbonden kan worden als daar reden toe is.
Het Rijk is altijd een vreemde werkgever geweest, doordat zij ook de wetgever is. Daarom is er een extra bescherming van de banen van ambtenaren ingesteld. Deze bescherming is niet langer noodzakelijk als de werkgever zelf ook de verantwoordelijkheid heeft om vervangend werk te bieden. Dit hoeft geen enkel bezwaar te leveren voor de werknemer.
Het zou vermoedelijk onhandig zijn als alle werknemers op een gegeven moment op kosten van de overheid zouden werken binnen het bedrijfsleven. Tenminste, niet zolang het gaat om bedrijven die de winst zelf houden. Voor overheidsinstellingen of stichtingen zonder overtrokken topsalarissen kan die situatie al veel redelijker zijn. In zulke situatie is het recht op werk eerder een soort koppeling van uitkering aan (erkend) vrijwilligerswerk.
Er gaat genoeg geld om in het bedrijfsleven om werknemers te bekostigen. Alleen op plaatsen waar de overheid het wenselijk vindt een nadeel te compenseren, of een beloning te bieden, zou ze bedrijven kunnen ondersteunen met tijdelijke werkplekken in de vorm van sociaal werk. De huidige subsidiepot kan worden gebruikt om het salaris voor zo'n werkplaats tot marktniveau aan te vullen.
Sociaal werk mag echter nooit concurrerend werken voor commercieel werkaanbod. Het mag bijvoorbeeld geen onevenredige voordelen bieden aan bedrijven die minder onkosten maken door gesubsidieerde medewerkers. Alleen gedurende de tijd dat de overheid bijvoorbeeld milieuonderzoek ondersteunt, zou ze projecten in die richting kunnen ondersteunen met een betaalde sociale werknemer. Voor alle situaties waarin dergelijke subsidie niet van toepassing is, zou de regel kunnen zijn dat een sociale werkplek niet mag worden aangeboden als er tegelijk een soortgelijke commerciele werkplek beschikbaar is.
Voorwaarden aan dergelijke sociale werkplekken kunnen bedrijven hopelijk op gang helpen, en daarna motiveren om die sociale werknemers een commerciele baan aan te bieden. Geschikte voorwaarden zijn bijvoorbeeld de beschikbaarstelling van medewerkers op projectbasis, misschien zelfs niet met de mogelijkheid een vervolgproject met diezelfde sociale medewerkers op te zetten. Ook de onzekerheid of er werknemers op het sociale werkaanbod binnen een bedrijf afkomen kunnen een bedrijf doen nopen om commerciele vacatures aan te bieden. Al deze dingen kunnen ertoe bijdragen om de sociale werksituatie te beschouwen als instroommogelijkheid.
Er moet altijd werk beschikbaar zijn in allerlei vormen en maten. Als de enige beschikbare baan er een is als drollenraper in het park dan hebben we nog geen ontspanning van de arbeidsmarkt bereikt. De mogelijkheden van mensen lopen sterk uiteen, en voor elk moet er geschikt werk zijn. Dat kan ook betekenen dat er verschillende niveaus van beloning zijn. Daarin kunnen de huidige berekeningen voor werkloosheidsuitkering worden gevolgd.
Wat wel neutraal kan werken, is het aanbieden van sociaal werk in een overheidspositie. Immers, dat wordt uit dezelfde pot bekostigd. Extra papierprikkers kunnen geen kwaad (als ze niets meer kosten dan een uitkering zou kosten). Ook extra belastinginspecteurs die zich bijvoorbeeld stuk gaan bijten in zware fraudegevallen zijn wellicht een goede kans om academici aan het werk te krijgen voor het bedrag waartegen ze anders een uitkering zouden krijgen. In het openbaar ministerie kunnen juristen te werk worden gesteld, en in de politiemacht misstaat meer aandacht voor fietsdiefstallen niet. Zo is er op allerlei niveaus genoeg werk binnen de overheid te vinden dat er beter van wordt naarmate er meer mensen aan werken.
Werk wordt in projecten aangeboden, en er zijn wel degelijk arbeidscontracten nodig. Een ambitieuzere baan zou vermoedelijk meer randvoorwaarden inhouden, met name aan de minimale tijdsduur die men erbinnen vertoeft. Dit moet dan wel op redelijke voorwaarden gestoeld zijn, zoals de inleertijd en de tijd om daar profijt van te trekken. Het staat iedereen vrij om een dergelijk project te kiezen, of een project waarvan de herhalingsfrequentie korter is en dus de randvoorwaarden soepeler.
Het sociale werkaanbod zou dus kunnen bestaan uit een combinatie van overheidswerk en gesponsorde projecten in bedrijven. De kosten zouden gelijk zijn aan wat nu besteed wordt aan uitkeringen. De sociale werknemer zou solliciteren op het werk naar keuze. Er is geen verplichting, maar iemand die niet solliciteert krijgt ook geen betaald sociaal werk.
Het kan een goed idee zijn om werknemers na afloop van een project ook weer te laten solliciteren op een ander project. Het kan interessant zijn om daarbij variatie in werk te bevorderen. Op die manier is het immers mogelijk voor een werknemer om zich te ontwikkelen, en te zoeken naar werk dat past. Daarna kan de werknemer wellicht doorrollen in een normale baan, zoals dat nu bijvoorbeeld ook gebeurt met stagiairs.
Mensen die nu geen werk kunnen vinden, of die ontgoocheld zijn door een aanstormende reorganisatie met ontslagrond, zijn na invoering van dit principe opeens productief voor ons land als geheel. Dat verbetert de positie van Nederland ten opzichte van andere landen, en dat is weer goed voor de economie.
Dit gaat vermoedelijk op voor alle soorten werk. Ook iemand die ervoor zorgt dat plantsoenen beter ogen draagt bij tot een prettiger leven, en dus tot gemotiveerder mensen die vast niet minder productief worden.
In het voorbeeld van de ad interim fraudeinspecteur voor de Belastingdienst is het voordeel dat grotere fraudezaken (met seriematig failliet gaande BV's enzo) aangepakt kunnen worden. Er zijn veel gevallen waarin dit blijft liggen omwille van tijdgebrek, terwijl het zo lucratief kan zijn: Niet alleen levert het direct geld op, maar bovendien onderdrukt het neigingen tot het plegen van grootschalige, geavanceerde belastingfraude.
In een situatie waar iedereen recht heeft op werk is het ook minder eng om een bedrijf te beginnen. Dat kan mensen over de streep trekken om de droom na te streven waarvoor ze nu het lef missen. En bedrijvigheid is altijd goed voor de economie.
In het kort de voordelen van deze aanpak op een rij:
Een paar dingen om voor op te passen:
Dit document is geschreven naar aanleiding van een discussie met mijn vader en moeder, Harry en Willy van Rein, die weer naar aanleiding was van een aantal kamerleden die hierover spraken (in verkiezingstijd). We vinden dat dit idee best wat verder mag worden uitgewerkt dan een verkiezingsbelofte.
Translate to English