Rijk en arm, of bestaat dat niet?

Nederland is gevuld met economie-afgestudeerden die als dagelijks werk hebben om mensen financiële producten te verkopen. We kennen allemaal wel de lastertelefoontjes over goedkopere hypotheken en de reclames die verlokken tot persoonlijke leningen tegen lage rente. De realiteit is natuurlijk een stuk harder dan deze mooie woorden.

Een goedkope hypotheek gaat vaak over een lage maandlast. Over dertig jaar ontdek je dan dat er een te groot deel aflossingsvrij was, zodat je met een schuld blijft zitten. Terwijl die enorme restschuld maar een verschil van een paar tientjes op de maandsom had betekend.

Een persoonlijke lening noemt een maandbedrag en netto kosten, maar ook dan gaat het weer om een aflossingsvrije lening; daarbij wordt een berekening gemaakt op basis van 52% inkomstenbelasting en een lening van een paar duizend euro -- niet echt een combinatie die in de praktijk voorkomt. Maar dankzij het sterretje en de opmerkingen in de marge zit het formeel goed.

Ook veel dienstverlening begint nukken in deze richting te verkrijgen. ADSL. TV en telefonie wordt tegenwoordig standaard afgesloten als jaarcontracten. En de verlenging van dat jaar wordt zo stilletjes mogelijk afgehandeld. Opzegbrieven raken zoek, en een goed bluffende verkoper completeert het probleem voor minder mondige mensen. Hopsa, weer een jaar lid.

Het probleem is dat niet iedereen door deze ellende heenprikt. Niet iedereen leest de voorwaarden van een dienst na om te zien hoe de opzegvoorwaarden zijn. Niet iedereen kan de complexe modellen van rente en leningen doorgronden. Niet iedereen kan weerstand bieden aan de golf van verleidingen tot de aanschaf van apparatuur -- zonodig met een lening.

Dit misbruik van gebrek aan kennis bij de consument geeft aanleiding tot een kloof, maar niet een kloof tussen arm en rijk -- het levert een kloof tussen zij die geld begrijpen, en zij die dat niet doen.

Als de regering werkelijk iets aan armoe wil doen kan ze beter een niet-commercieel orgaan oprichten dat financieel advies biedt aan mensen die dat nodig hebben. Beter nog, ze zou opleidingen moeten verzorgen die de consument weerbaar maakt.

Tot het zover is heb ik een (herhaald) advies aan mensen die geld al snel voor de ogen duizelt:

• Koop alleen dingen op eigen initiatief:
  • Plak een nee/nee of ja/nee sticker op je brievenbus;
  • Stuur je hond op verkopers-aan-de-deur af;
  • Kap verkooptelefoontjes af en geef je op bij het infofilter
  • Gebruik en spamfilter en negeer wat daar doordrupt.
  • Loop of zap weg bij TV-reclame (of: kijk NED/BRT/BBC in plaats van RTL/SBS, en krijg betere programma's op de koop toe);
  • Als iets voordeliger lijkt, zoek dan uit waarvan dat ten koste gaat;
  • Laat je niet opjutten door stoere verhalen van collega's, vrienden, familie.
• Heb je een lening, doe er dan alles aan om die zo snel mogelijk af te lossen;
• Koop nooit iets op afbetaling of met een persoonlijke lening;
• Koop niet altijd het goedkoopste, maar let ook op kwaliteit;
• Als je iets koopt, wees dan zeker dat je er direct voordeel van hebt.