Boekhouden door de Belastingdienst

Bedrijven in Nederland zijn overgeleverd aan zeer complexe wetgeving op het gebied van belastingen. En aan enorme kosten. Er is dan ook veel overhead gemoeid met het voeren van de organisatie van dit sociale beginsel. Er zijn boekhouders voor nodig, accountants die de boekhouders controleren, en op de koop toe controleert de Belastingdienst ook allerlei aangiftes. Dat is nogal wat.

Het probleem is dat een bedrijf de partij is die een boekhouder inhuurt; of dat nou de eigenaar van een klein bedrijf is die het zelf doet of dat het gaat om een bedrijf dat een externe boekhouder inhuurt, het blijft zo dat het in het belang van de boekhouder is om de verzoeken van het inhurende bedrijf te dienen, of die nou zuiver op de graat zijn of niet.

Dat maakt het nodig om controle uit te voeren. En dus zijn er belastinginspecteurs, is er de mogelijkheid dat de Belastingdienst op huisbezoek komt, en zijn er erkende accountants die de desbetreffende controles op voorhand alvast uitvoeren. Overigens gebeurt dat laatste wel weer op kosten van, en dus onder gezag van, het bedrijf dat de gekeurde administratie voert.

Om de belangen van zo veel mogelijk bedrijven te dienen biedt de Belastingdienst vele vormen van indiening aan, die ze ook nog eens allemaal moet onderhouden. En om haar belangen duidelijk te maken aan de vele bedrijven in ons land heeft ze moeten overgaan tot een dreiging met boetes als de administratie niet tijdig worden omgezet in allerhande aangiftes.

Het kan simpeler

Het zou veel handiger zijn wanneer de boekhouding van een bedrijf in een bepaalde vaste vorm zou worden gegoten. In wezen is dat nu ook al het geval -- er is een winst- en verliesrekening plus een balans nodig voor bepaalde bedrijfsvormen. Een fiscale variant daarvan dient als uitgangspunt voor de belastingaangifte van een bedrijf.

Het zou nuttig zijn wanneer de Belastingdienst boekhouders, accountants of iets daartussen zou aanbieden aan elk bedrijf. Zo'n superinspecteur zou gegevens in een standaardformaat onttrekken aan de bedrijfsinformatie, bijvoorbeeld via een website of via een huisbezoek. Tijdens zo'n inspectie wordt gekeken of de boekhouding netjes wordt gevoerd, en zo niet dan wordt er vriendelijk op gewezen dat dit voor de aangifte dient te veranderen. De aan een bedrijf toegewezen superinspecteur doet na het nodige overleg over zulke dingen de aangifte voor het bedrijf, nadat het bedrijf heeft aangegeven haar actiepunten in de boekhouding te hebben bijgewerkt.

Het zou zelfs zo ver kunnen gaan dat een bedrijf alleen bonnetjes en andere betalingstransacties invoert en classificeert, en dat ze daar een electronische vorm van indient. Op basis van die electronische vorm kan de superinspecteur dan aan het werk. Software om balansen uit zulke lijstjes en winst- en verliesrekeningen te vormen is denkbaar; dat is in principe de taak van boekhoudsoftware.

Is dit billijk?

Een redelijke vraag hierbij is of we de Belastingdienst niet te veel werk opzadelen als ze superinspecteurs moeten bieden. Dat is waarschijnlijk niet het geval; door onderstaande voordelen is er minder belangenverstrengeling tussen partijen en dus minder werk op andere punten voor de Belastingdienst.

Daarnaast heeft de Belastingdienst flink wat geld om in te zetten. Wat er aan de strijstok blijft hangen is namelijk nogal wat meer dan wat een werknemer overhoudt. Reken even mee:

Loonkosten voor de werkgever:                EUR 2000
Werkgeverspremies werknemersverzekering:     EUR  300 -
                                             --------
Brutoloon:                                   EUR 1700
Loonheffing 40%:                             EUR  680 -
                                             --------
Nettoloon:                                   EUR 1020
BTW gemiddeld 18%:                           EUR  184 -
                                             --------
Als omzet uit te zetten bij bedrijven:       EUR  836

Van de loonkosten die een werkgever maakt voor haar personeel krijgt het bedrijfsleven dus maar ongeveer een 42% terug. De rest blijft hangen bij de fiscus. Er mag dus nogal wat werkkracht van de fiscus worden verwacht, bijna tweemaal zoveel als in het bedrijf wordt verzet. Heel plat gesteld althans. Enfin, de Belastingdienst lijkt wel degelijk superinspecteurs te kunnen bekostigen, bijvoorbeeld door huidige werklozen aan het werk te helpen.

De nieuwe systematiek is beter

De reden waarom zo'n superinspecteur beter werkt dan het huidige model is dat het een hoop overhead voorkomt. De superinspecteur dient weliswaar het belang van een bedrijf in de zin van het uitvoeren van de aangiftes, maar wel altijd binnen de randvoorwaarden van de belasting. Er zijn geen problemen met te laat ingeleverde stukken.

Veel belangrijker nog, er zijn geen externe krachten nodig om de boekhouding te doen of om accountantsverklaringen af te geven. Dat scheelt in het beschikbare bedrijfskapitaal, met name voor de kleintjes. Maar het scheelt ook enorm in de overhead die hoort bij een bedrijf. En dat is nou net de crux -- ik hoor regelmatig mensen die wel een bedrijfje willen beginnen maar die aanhikken tegen de complexiteit van ons belastingstelsel en/of de kosten van boekhouders en accountants. Spaar kleine bedrijfjes werk en de bedrijvigheid zal toenemen, en daarmee ook het economische verkeer en dus de welvaart.