Privatisering van de Publieke Omroep

Bijna iedereen in Nederland kijkt naar meer zenders dan Nederland 1, 2 en 3. De uitzondering zijn mensen die een schotel gebruiken om hun eigen selectie van zenders uit de lucht te ziften, en mensen op het onbekabelde platteland. Voor deze mensen was er altijd het analoge signaal, maar dat gaat nu verdwijnen, aldus dossier nummer 24095 dat op 28 april 2006 naar de Tweede Kamer verzonden is.

De overheid is jaarlijks 11 miljoen euro kwijt aan de verzending van de analoge signalen via de ether. Met de overstap op digitale televisie is het aantal zendkanalen te verlagen, doordat dezelfde bandbreedte opeens meer zenders kan aanbieden. Het bedrag is hierdoor tot een kwart terug te brengen. Deze aangepaste infrastructuur vraagt om digitale ontvangers die eenmalig aangeschaft moeten worden. Dit lijkt me niet onredelijk.

Versleutelen doe je alleen uit winstbejag

De overheid wil echter verder gaan. Ze wil het uitzenden helemaal uit handen geven aan commerciele spelers zoals Digitenne, onderdeel van KPN. Daarbij heeft de overheid zich aan laten praten dat versleuteling van het signaal een goed idee is. Ik quote Postbus 51 in een reactie op mijn zorg daaromtrent:

De voornaamste reden om het signaal versleuteld te verzenden is volgens Digitenne dat op die manier de kwaliteit van de dienstverlening beter kan worden gegarandeerd.

Dit is technisch gezien onzin. De kwaliteit wordt bewaakt door foutcorrigerende codes, die even goed op het versleutelde als op het niet-versleutelde signaal van toepassing zijn. Regionale omroepen denken er ook over om via digitale zendstations te gaan zenden, maar gewoon zonder versleuteling. Waarom de publieke omroep van Nederland dat niet zou doen is niet helder.

Commercieel gezien is dit ook maar half waar: Als de bedrijven meer klanten geld afhandig kunnen maken dan kunnen ze betere dienstverlening bieden. Alleen is dat een theoretisch standpunt: Meerverdiensten zijn niet in het voordeel van de klant. Produktprijzen worden namelijk niet bepaald door de kostprijs, maar door wat een klant ervoor wil betalen. Meer klanten is dus meer winst, maar geen betere kwaliteit.

Klaarblijkelijk is hier alleen informatie ingewonnen bij een belanghebbende commerciele partij. En dat is bestuurlijk zeer kwalijk. De gevolgen zijn dan ook vooral in het voordeel van partijen zoals de informerende partij.

Versleutelde beelden kun je alleen met een smartcard bekijken. En dus zit je vast aan de verkoper van zulke kaarten. Die niet zal schromen er een abonnement, met regelmatig terugkerende (betalings)verplichtingen aan te hangen. De publieke omroep is hiermee dus niet langer van iedereen. Ze is overgeleverd aan de grillen van commerciele spelers.

Besparing of enorme kostenpost?

We hebben gezien dat de overheid ongeveer 2,7 miljoen euro per jaar bespaart door de uitzendingen te privatiseren, maar wat kost het? KPN vraagt 15 euro per maand voor haar diensten, dus 180 euro per jaar. Uitgaande van een ontvanger per persoon kost dat de burgers dus 2,7 miljard euro per jaar. Is dit een besparing, of een verschuiving van lasten van overheid naar burgers? Is dit slim, of een nodeloze factor 1000 in een kostenpost voor de publieke omroep?

BESPARING DOOR DE OVERHEID                       Landelijk  Burger

Jaarkosten analoge uitzending                   11.000.000    0,73
Jaarkosten digitale uitzending                   2.750.000    0,18
Jaarlijks bespaard door digitalisering           8.250.000    0,55

Extra te besparen door privatisering             2.750.000    0,18


WINST EXPLOITERENDE BEDRIJVEN NA PRIVATISATIE    Landelijk  Burger

Jaaropbrengsten 15 miljoen abonnementen      2.700.000.000  180,00
Jaarkosten uitzending                            2.750.000    0,18
Jaarwinst exploitanten                       2.697.250.000  179,82


VERLIES DOOR BURGERS                              Landelijk  Burger

Jaarkosten 15 miljoen abonnementen           2.700.000.000   180,00
Bespaard door digitalisering                     8.250.000     0,55
Bespaard door privatisering                      2.750.000     0,18
Totaal verlies door burgers                  2.689.000.000   179,27

Postbus 51 beweert nog meer in haar reactie:

Ook andere bedrijven die reeds sinds langere tijd via alternatieve platforms digitale televisie aanbieden (bijvoorbeeld kabel- en satellietmaatschappijen) verzenden het digitale signaal veelal in versleutelde vorm ten behoeve van de kwaliteit.

De reden dat satelliettransmissie versleuteld is, is vanwege royalties op films en dergelijke. Satellieten zenden over heel West-Europa uit en bestrijken dus meer mensen dan waarvoor royalties betaald zijn. Door versleuteling is het mogelijk om het publiek tot Nederlanders te beperkten. Overigens wordt hier zwaar misbruik van gemaakt door Canal Digitaal, die EUR 100 verlangt om iemand toegang te verlenen tot deze "gratis" kanalen.

De reden dat kabelaars versleuteling toepassen op digitale signalen is idem: Het digitale pakket moet kunnen worden verkocht aan enkel die mensen die ervoor betalen (nu nog gratis, maar dat verandert nog wel). Ook daar kan de vraag worden gesteld of de publieke omroep niet overal ongecodeerd (digitaal) zou moeten worden aangeboden, ook aan niet-abonnees, eventueel tegen kostprijs voor alleen die publieke zenders.

Van belang is vooral dat het ethersignaal het enige resterende signaal is dat burgers toestaat de door haar gefinancierde omroep kostenloos te bekijken. Er is geen bestuurlijke wens of noodzaak om dat recht weg te nemen, er is alleen de commerciele wens van zendgemachtigden. Commerciele noodzaak is er niet; de infrastructuur moet toch worden aangelegd om hem te kunnen aanbieden, en er zullen genoeg mensen overblijven die zowiezo een groter zenderpakket wensen af te nemen. Maar als een groter, betaald pakket de enige mogelijkheid wordt om de publieke omroep te ontvangen, dan is die omroep dus niet langer publiek. Dat hoort niet te gebeuren.

Er loopt hier iets helemaal mis, maar het is nog niet te laat. De overstap is nog niet beklonken, het moet nog door de kamer. Klaag dus bij de overheid over deze misstap. Ik zou het heel jammer vinden als ik de komende jaren reacties op dit artikel moet krijgen die luiden "je had toch gelijk, jammer dat we nu niet meer terug kunnen".

Hoe dan wel?

Op zich heb ik niets tegen op het privatiseren van zendrechten, dat is nu ook al het geval met kabel en satelliet. Alleen moet de publieke omroep worden beschermd tegen commerciele uitbaterij. Vandaar:

Doel: De overheid moet vastleggen dat digitale TV-zenders toegestaan zijn onder een aantal redelijke voorwaarden. De publieke omroep moet altijd mede worden uitgezonden, in dezelfde kwaliteit als overige zenders, en zonder dat daar versleuteling op wordt toegepast.

Uitleg: Hiermee heeft iedereen het gratis recht om de publieke omroep te ontvangen, wat redelijk is vanwege de bekostiging ervan uit belastinggeld. Dit is voor genoemde groep van plattelanders en satellietgebruikers wenselijk. Voor alle anderen is er de mogelijkheid zenders tegen betaling bij te kopen.

Uitzondering: Satelliet bestrijkt zo'n groot gebied dat er een uitzondering voor gemaakt kan worden. Hier zou als regel moeten gelden dat de codering alleen gedaan wordt door de omroep en niet door de broadcasters, en dat de omroep (eventueel via externe dienstverleners) de controle over de smart cards en hun prijs houdt.

Technische achtergrondinformatie

Iets over de technische achtergrond van codering van het signaal, voor wie daar interesse in heeft.

Met codering wordt vaak versleuteling bedoeld, wat wil zeggen dat een signaal alleen met een smart card kan worden bekeken, en die smart card is ontworpen om niet kopieerbaar te zijn. Ook worden in de uitgezonden signalen codes meegezonden die alleen een specifieke smart card vertellen hoe de signalen ontcijferd moeten worden.

Coderen is eigenlijk een algemenere term dan versleuteling; er valt bijvoorbeeld ook de foutcorrectie onder die op het signaal toegepast wordt. Handig als je iemand een oor aan wilt naaien, maar laat ik hier heel duidelijk zijn en de termen versleuteling en foutcorrectie gebruiken.

Of een signaal nou wel of niet versleuteld wordt, ze worden op dezelfde manier opgenomen in het uitgezonden digitale signaal. Dat signaal volgt de DVB-standaards; ETSI EN 300 421 voor satelliet en ETSI EN 300 744 voor etheruitzendingen. Zie http://www.etsi.org/ voor gratis download na registratie.

Het beeldsignaal is in principe kwetsbaar, er kunnen storingen optreden die ruis of andere vervelende effecten kunnen hebben. Daarom wordt niet alleen het beeldsignaal uitgezonden met DVB-T, maar ook een hoeveelheid informatie die kan worden gebruikt in de digitale ontvanger om het signaal te corrigeren. Zulke foutcorrigerende codes zitten er altijd in, met of zonder versleuteling van het signaal. De gebruikte foutcorrecties zijn Reed-Solomon (ook gebruikt op CD's) en een convolutionele Forward Error Correction. Bij etherverzending wordt ook nog OFDM gebruikt om reflecties van het signaal te kunnen verdragen.

Kort en goed, de kwaliteit staat totaal los van de vraag of er wel of geen versleutelende codering wordt toegepast.

Update 27-09-2006: Het gaat niet door! Het ministerie van OCW heeft me in het gelijk gesteld en past geen encryptie toe!